Podręcznik pneumatyki (autor Wojciech Czechowski)
Tekst w kolorze zielonym zawiera informacje bardzo podstawowe i może być pominięty przez czytelników, którzy wcześniej zetknęli się z zagadnieniami pneumatyki.
3.2 Rozdzielacze
Rozdzielacze to zawory umożliwiające sterowanie dopływem powietrza do siłownika oraz jego odpływem w taki sposób, aby można było osiągnąć żądaną funkcję siłownika. Rozdzielacze mogą być sterowane ręcznie, mechanicznie, elektromagnetycznie albo pneumatycznie.
Symbole używane do schematycznego przedstawienia rozdzielaczy przedstawiają sposób przepływu powietrza przez rozdzielacz oraz rodzaj sterowania.
1. Przepływ powietrza przez rozdzielacz.
Kwadrat ze strzałkami symbolizuje sposób przepływu powietrza przez zawór. Kwadrat, przy którym są cyfry lub litery symbolizuje stan spoczynkowy. Ilość kwadratów stanowi o ilości położeń zaworu.
1 lub P - zasilanie,
2, 4 lub A, B - wyjścia do siłownika,
3, 5 lub R (ew. S) - odpowietrzenie (wylot do atmosfery)
2. Spotykane układy przesterowania zaworu to: elektromagnetyczny bezpośredniego działania, elektromagnetyczny serwowspomagany, pneumatyczny oraz ręczny lub mechaniczny.
Dwucyfrowa liczba przy napędzie informuje, pomiędzy którymi portami nastąpi przepływ powietrza po przesterowaniu przez ten właśnie napęd. Przyłącze sterujące kasujące sygnał wyjściowy oznacza się 10.
3. Napęd powrotny zaworu.
Cechą konstrukcyjną zaworu jest sposób przesterowania zaworu do pozycji neutralnej. Stosowane są zwykle: sprężyna mechaniczna, sprężyna pneumatyczna lub oba równolegle. Niektóre funkcje nie wymagają sprężyn.
Przykłady rozdzielaczy:
1. Zawór elektromagnetyczny bezpośredniego działania ze sprężyną mechaniczną,
3/2-drogowy, w stanie spoczynkowym wyjście 2 odpowietrzone.
2. Zawór elektromagnetyczny serwowspomagany ze sprężyną pneumatyczną,
4/2-drogowy, w stanie spoczynkowym wyjście 2 pod ciśnieniem.
3. Zawór z dźwignią ręczną blokowaną w każdej pozycji,
5/3-drogowy, w stanie spoczynkowym wszystkie wyjścia odcięte.
Sterowanie siłownikiem dwustronnego działania - zawór 5/2-drogowy
| Bez powietrza siłownik jest w stanie nieustalonym, tzn. w pewnych granicach można przesunąć tłoczysko z użyciem tylko niewielkiej siły | Po przyłączeniu sprężonego powietrza zawór dopuszcza powietrze do jednej ze stron siłownika i umożliwia swobodny wypływ powietrza z drugiej strony | Podanie napięcia na cewkę powoduje przesterowanie zaworu w drugą pozycję, przy której komora dotychczas odpowietrzona wypełnia się powietrzem, a będąca dotychczas pod ciśnieniem opróżnia się |
 |
 |
 |
Sterowanie siłownikiem jednostronnego działania - zawór 3/2-drogowy
| Bez powietrza siłownik jest w stanie spoczynkowym, tzn. pozostaje w pozycji wymuszonej sprężyną | Po przyłączeniu sprężonego powietrza siłownik nadal pozostaje w pozycji wymuszonej sprężyną, ponieważ zawór nie umożliwia przepływu powietrza do siłownika | Podanie napięcia na cewkę powoduje przesterowanie zaworu, który dopuszcza powietrze do komory siłownika przeciwnej do komory ze sprężyną i powoduje przesterowanie siłownika |
 |
 |
 |